فصد خون یک روش پزشکی است که بعد از یک آسیب، جراحی یا وضعیتی که منجر به خونریزی ناخواسته شده، برای متوقف کردن خونریزی انجام می‌شود. این فرایند می‌تواند به دو روش جراحی یا غیرجراحی انجام شود.
فصد خون اهمیت بسیاری در کنترل خونریزی دارد و در صورتی که خونریزی قابل کنترل نباشد، ممکن است به سلامتی اسیب جدی وارد کند. به عنوان مثال، از دست دادن زیاد خون می‌تواند منجر به فشار خون پایین، کاهش اکسیژن به بافت‌ها و مشکلات قلبی و عروقی شود.
اگر سوال خاصی در مورد نحوه انجام یا مواردی که نیاز به فصد خون دارید، بهتر است به پزشک یا متخصص مراجعه کنید تا به صورت دقیق‌تر شما را با توجه به شرایط خاصتان راهنمایی کند.
فصد خون چیست و چگونه انجام می‌شود؟
در فصد خون، بنا به شرایط رگی از یک ناحیه بدن انتخاب شده و کاملا شکافته می‌شود تا خون از عمق بدن به مقدار مورد نظر جریان یابد و خارج شود. امروزه، فصد خون در شرایط استریل، با ایجاد شکاف کوچک سطحی و چند میلی‌متری در سیاهرگ‌ها انجام می‌شود. به دنبال بیحسی ناحیه مربوطه، فصد خون بدون درد یا با درد اندک قابل انجام است. باید در نظر داشت در مقایسه با حجامت، حجم خون خارج شده از فرد در فصد خون بیشتر است. شایع‌ترین محل انجام فصد اندام فوقانی و تحتانی، گردن، پیشانی، بینی، پشت گوش و زیر زبان میباشد.
آیا فصد خون عوارض دارد؟
با در نظر داشتن شرایط انجام فصد و حجم خونی که در مقایسه با حجامت از بدن خارج می‌شود، ممکن است فصد با ضعف و بی‌حالی بدن و بی‌اشتهایی همراه باشد و ارگان‌های اصلی بدن، مانند کلیه‌ها و قلب را در معرض خطر قرار دهد. از این رو، فصد خون در کودکان و افراد سالخورده تا حد امکان انجام نمیشود. موارد اندکی از عفونت و آسیب محل فصد مشاهده شده که به راحتی قابل پیشگیری و درمان است. همانند شرایط انجام حجامت، استریل بودن و استفاده از لوازم یکبار مصرف از اصول اصلی انجام فصد خون و شرط لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های واگیر میباشد.
مقایسه حجامت و فصد خون
حال که به طور کامل با فرآیند هر دو روش درمانی آشنا شده‌‌ایم، به مقایسه این دو روش با یکدیگر می‌پردازیم: در حجامت خون مویرگی خارج شده و حجم آن کم است؛ لذا معمولا منجر به ضعف و بی‌حالی بیمار نمیشود. در مقابل در فصد، خون سیاهرگی و با حجم بیشتری خارج می‌شود؛ در نتیجه ممکن است ضعف و بی‌حالی ایجاد کند. خون خارج شده در حجامت سطحی و رقیق است، در حالی که خون فصد، عمقی‌تر، غلیظ‌‌تر و کثیف‌تر میباشد. بنا به موضعی بودن حجامت، تنها پاکسازی یک عضو انجام می‌شود و نواحی پیرامونی پوست پوشش داده می‌‌شوند؛ اما در فصد خون از اعماق بدن خارج شده و پاکسازی بدن و تمام اعضا صورت می‌گیرد. حجامت در تمام سنین و تقریبا تمام ماه‌های سال قابل انجام است. با توجه به حجم کم خون خارج شده در حجامت بر خلاف فصد، در کودکان و افراد سالخورده نیز قابل انجام است.
فواید فصد خون چیست؟
از فصد خون در جهت بهبود شرایطی مانند درد پا، نقرس، سردردهای میگرنی، واریس، بیماری‌های ریوی، ناتوانی جنسی در مردان و اختلالات قاعدگی در زنان استفاده می‌شود. همچنین، فصد منجر به کاهش سطح کلسترول خون و کنترل بهتر فشار خون خواهد شد. از طرف دیگر، فصد خون با خارج کردن حجمی از خون بدن، تولید گلبول‌های قرمز خون را تحریک میکند. در بیماران مبتلا به هموکروماتوز (بیماری مادرزادی با افزایش جذب و ذخیره‌ی آهن در بدن) فصد باعث ایجاد تعادل در آهن بدن شده و از عوارض حاصل از بیماری، جلوگیری میکند. همچنین، در بیماران مبتلا به پلی‌سایتمی که تعداد گلبول‌های قرمز بسیار افزایش یافته است، فصد با خروج خون منجر به کاهش شدت بیماری می‌شود.
کاربردهای فصد خون
فصد خون در موارد مختلف و در حوزه‌های متعددی از پزشکی و جراحی استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای رایج فصد خون عبارتند از:
1. جلوگیری از خونریزی هنگام جراحی با آسیب‌دیدگی: در مواردی که بدن آسیبی می‌بیند و خونریزی ایجاد می‌شود، فصد خون جهت متوقف کردن خونریزی به کار می‌رود. به عنوان مثال، در زخم‌های بریدگی، شکستگی استخوان، زخم‌های تیغی و غیره مورد استفاده قرار گیرد.
2. انجام انواع جراحی‌های ترمیمی: برخی از جراحی‌های ترمیمی مانند جراحی زیبایی (پلاستیک) و جراحی دستگاه اندامی (از جمله جراحی اصلاحی و جراحی ترمیمی) نیاز به فصد خون دارند.
3. جراحی دندان‌پزشکی: در روش‌های دندان‌پزشکی جراحی مانند خلع دندان، کاشت ایمپلنت دندانی و جراحی‌های لثه، فصد خون می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
4. ترمیم زخم‌های مزمن: در مواردی که افراد دارای زخم‌های مزمن مانند زخم‌های پا و ترک‌های پوستی هستند، فصد خون به منظور تسریع فرآیند التیام و کنترل خونریزی مورد استفاده قرار گیرد.
5. کنترل خونریزی در بیماری‌های خونی: برخی از بیماری‌های خونی مانند هموفیلی و ترومبوسیتوپنی می‌توانند به خونریزی‌های مکرر منجر شوند که به منظور کنترل خونریزی‌ها از فصد خون استفاده می‌شود.
6. انجام تست‌های نمونه‌گیری: فصد خون ممکن است برای برداشتن نمونه‌های خونی جهت تست‌های تشخیصی مورد استفاده قرار گیرد.
پزشک یا تیم پزشکی متخصص باید فصد خون را نجام دهد. همچنین، نوع فصد و روش انجام آن بستگی به شرایط فرد و موارد خاص می‌تواند متفاوت باشد.
نحوه انجام فصد خون
نحوه انجام فصد خون به نوع خونریزی، موقعیت آسیب‌دیده، و توانمندی پزشک یا جراح بستگی دارد. در ادامه، نحوه انجام فصد خون به صورت کلی توضیح داده می‌شود:
1. رعایت ایمنی: از دستکش یکبار مصرف استفاده کنید تا از انتقال عوامل عفونی به بیمار یا از بیمار به پزشک جلوگیری به عمل آید.
2. تعیین منبع خونریزی: ابتدا باید مکان دقیق خونریزی تعیین شود. این کار به منظور مشخص کردن منبع و ناحیه مورد نظر برای فصد خون انجام می‌شود.
3. تمیز کردن ناحیه: ناحیه آسیب‌دیده باید به دقت تمیز شود تا از عوامل عفونی جلوگیری شود. این ممکن است شامل شستشو با آب و صابون، محلول‌های ضدعفونی، و یا الکل باشد.
4. انجام فصد: فصد خون ممکن است به صورت غیرجراحی یا جراحی انجام شود.
غیرجراحی: در این روش، معمولاً از روش‌های فشار مستقیم بر روی ناحیه آسیب‌دیده یا استفاده از مواد جذبی مثل ضمادهای خاص استفاده می‌شود تا خونریزی متوقف شود.
جراحی: در مواردی که نیاز به فصد خون جراحی دارید، پزشک یا جراح ممکن است از روش‌های دیگری مانند دوختن عروق خونی، استفاده از وسایل فصدی خاص یا جراحی ترمیمی استفاده کند.
5. پوشش ناحیه فصد شده: بعد از انجام فصد خون، ناحیه آسیب‌دیده با پانسمان یا بانداژ مناسب پوشش داده می‌شود. این کار به منظور حفاظت از ناحیه فصد شده، جلوگیری از عفونت، و حفظ فشار مناسب بر روی ناحیه مورد فصد صورت می‌گیرد.
6. پیگیری و مراقبت‌های بعدی: پس از انجام فصد خون، نیاز به مراقبت‌های بعدی دارید شامل تعویض پانسمان، مصرف داروها و پیروی دستورات پزشک.
