تزریق SVF روشی نوین در پزشکی بازساختی است که از سلولهای مشتقشده از بافت چربی استفاده میکند. بافت چربی حاوی مجموعهای غنی از سلولهای بنیادی و فاکتورهای رشد است که پس از استخراج و تفکیک، مستقیماً به مفصل آسیبدیده تزریق میشوند. این تکنیک بهویژه برای بیمارانی مناسب است که مبتلا به آرتروز یا آسیب غضروفی خفیف تا متوسط هستند و مایلند جایگزینی کمتهاجمی برای جراحیهای سنگین بیابند. مدت زمان انجام کوتاه، دوره نقاهت کم و عدم نیاز به بیهوشی، از مزیتهای اصلی این روش است.
روش انجام تزریق SVF چربی به زانو
روش انجام تزریق SVF (Stromal Vascular Fraction) چربی به زانو معمولاً بهصورت یک فرآیند کمتهاجمی، سرپایی و با استفاده از تجهیزات استریل پیشرفته صورت میگیرد. مراحل کلی به این ترتیب است:
۱. برداشت بافت چربی
- این مرحله شبیه لیپوساکشن کوچک و محدود انجام میشود.
- معمولاً چربی از نواحی شکم یا پهلو گرفته میشود چون حاوی تراکم بالای سلولهای بازساختی است.
- بیحسی موضعی داده میشود و به کمک کانول ظریف، مقدار کمی چربی برداشت میگردد (۱۰ تا ۵۰ میلیلیتر، بسته به نیاز).
۲. جداسازی جزء SVF
- چربی برداشتشده فوراً در محیط استریل داخل کیتها و دستگاههای مخصوص پردازش میشود.
- با سانتریفیوژ و روشهای شستوشو، سلولهای خون و روغن اضافی جدا شده و بخش غنی از سلولهای استرومایی، سلولهای بنیادی مزانشیمی، و فاکتورهای رشد استخراج میشود.
- این مرحله معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول میکشد.
۳. آمادهسازی محل تزریق
- ناحیه زانو ضدعفونی میشود.
- تحت هدایت سونوگرافی یا فلوروسکوپی محل دقیق فضای مفصلی مشخص میگردد.
- بیحسی موضعی اطراف زانو برای جلوگیری از درد تزریق داده میشود.
۴. تزریق SVF به مفصل زانو
- سلولهای جداشده در سرنگ مخصوص کشیده میشوند.
- با دقت و در موقعیت مناسب داخل مفصل تزریق میگردند تا بیشترین تماس با غضروف و بافت هدف صورت گیرد.
- حجم تزریق معمولاً ۲ تا ۵ میلیلیتر است.
۵. مراقبت پس از تزریق
- محدودیت حرکتی شدید نیاز نیست، اما فشار زیاد بر زانو برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت توصیه نمیشود.
- بیمار معمولاً همان روز مرخص میشود.
- استفاده از کمپرس سرد و داروهای ضدالتهاب خفیف بر اساس نظر پزشک مجاز است.
- برنامه فیزیوتراپی سبک و کنترل وزن، روند ترمیم را تسریع میکند.
این روش دوره نقاهت بسیار کوتاه دارد و بر خلاف جراحی مفصل، برش بزرگ یا بیهوشی عمومی ندارد.
اثرات درمانی معمولاً طی چند هفته تا چند ماه ظاهر میشوند، زیرا سلولهای تزریقشده به تدریج باعث کاهش التهاب و تحریک بازسازی بافت میشوند.
۲. سلولدرمانی زانو با روش بند نف
روش بند نف (Band Nef) که در کلینیکهای پیشرو برای تزریق سلولهای بازساختی بهکار میرود معمولاً همراه با نمونهبرداری از خون یا چربی و آمادهسازی سلولها در شرایط استریل انجام میشود. تزریق مستقیماً داخل فضای مفصلی زانو انجام میگیرد و هدف، تحریک ترمیم بافت و کاهش التهاب است. این درمان بیشتر برای بیمارانی انتخاب میشود که غضروف هنوز بهطور کامل از بین نرفته است و مفصل قابلیت بازسازی نسبی دارد. مراقبت دقیق بعد از تزریق، شامل کنترل وزن و فیزیوتراپی سبک، نقش کلیدی در موفقیت دارد.
۳. تعویض مفصل زانو
تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی، روش جراحی استاندارد برای آرتروز پیشرفته و تخریب کامل غضروف است. در این عمل، بخشهای آسیبدیده مفصل برداشته و با پروتزهای فلزی و پلاستیکی جایگزین میشود. این درمان، درد مزمن را بهطور چشمگیر کاهش میدهد و تحرک بیمار را بهبود میبخشد. اما دوران نقاهت چند هفتهای تا چند ماهه و ریسکهای جراحی مانند عفونت، لخته خون یا شل شدن پروتز وجود دارد. انتخاب آن زمانی توصیه میشود که سایر درمانها موفقیت لازم را نداشته باشند.
۴. مقایسه و انتخاب روش درمان
SVF و سلولدرمانی بند نف روشهای کمتهاجمی، مناسب برای مراحل اولیه و متوسط آرتروز هستند و میتوانند روند تخریب غضروف را کند کنند. در مقابل، تعویض مفصل برای مراحل پیشرفته، رویکردی نجاتبخش ولی پرهزینه و نیازمند نقاهت طولانیتر است. انتخاب بهترین درمان نیاز به ارزیابی دقیق وضعیت مفصل، سن، سطح فعالیت و انتظارات بیمار دارد. مشاوره با متخصص ارتوپدی یا طب بازساختی، کلید تصمیمگیری صحیح است.
5-مراقبتهای پس از درمان
چه تزریق سلولی انجام شود، چه تعویض مفصل، رعایت توصیههای مراقبتی اهمیت زیادی دارد: کنترل وزن، تمرینات تقویتی، پرهیز از فشار زیاد بر زانو و پیگیری منظم با پزشک. تغذیه سرشار از پروتئین و آنتیاکسیدان نیز در ترمیم بافت کمککننده است.
مقایسه تعویض مفصل زانو با تزریق SVF و سلولدرمانی
| معیار | تزریق SVF / سلولدرمانی | تعویض مفصل زانو |
|---|---|---|
| ماهیت درمان | کمتهاجمی، استفاده از سلولهای بدن بیمار برای بازسازی و کاهش التهاب | جراحی بزرگ با جایگزینی کامل اجزای آسیبدیده با پروتز فلزی و پلیمری |
| مراحل انجام | برداشت چربی یا نمونهگیری سلولی → پردازش → تزریق به مفصل | برش جراحی، برداشتن غضروف و استخوان آسیبدیده، کارگذاری پروتز |
| کاندید مناسب | آرتروز خفیف تا متوسط، آسیب غضروف، بیماران جوانتر یا میانسال | آرتروز پیشرفته، تخریب کامل غضروف، بیماران با محدودیت حرکتی شدید |
| دوره نقاهت | کوتاه (۱–۳ روز بازگشت به فعالیت روزمره) | طولانیتر (۶–۱۲ هفته تا بازگشت کامل به فعالیت) |
| مزایا | کاهش التهاب، حفظ مفصل طبیعی، بدون بیهوشی، حداقل خطر عوارض | بازگشت کامل عملکرد در موارد شدید، کاهش دائمی درد پیشرفته |
| معایب/محدودیتها | نتایج به شدت آسیب وابسته، ممکن است نیاز به تکرار تزریق باشد | جراحی پرهزینه، خطر عفونت، احتمال شل شدن یا فرسایش پروتز پس از چند سال |
| ماندگاری نتایج | ۶ ماه تا ۲ سال (بسته به شرایط بیمار) | ۱۵–۲۰ سال در پروتزهای باکیفیت |
| هزینه تقریبی | متوسط تا نسبتاً پایین | بالا، بسته به نوع پروتز و بیمارستان |
| ریسکها | کم (ورم، درد موقت، کبودی) | متوسط تا بالا (عفونت، لخته خون، مشکلات بیهوشی) |
نتیجهگیری
تزریق SVF و سلولدرمانی راهی نوین برای کندکردن روند آرتروز و تحریک ترمیم ساختارهای طبیعی زانو است. این روش بیشتر برای افرادی توصیه میشود که هنوز ساختار مفصل سالمی دارند و مایل هستند از جراحی سنگین دوری کنند. در مقابل، تعویض مفصل زانو تنها انتخاب قطعی برای بیماران با تخریب کامل غضروف و درد شدید غیرقابلکنترل است؛ هرچند زمان نقاهت و هزینه بیشتری دارد، اما میتواند کیفیت زندگی را در مراحل پایانی بیماری بهطور چشمگیر بهبود دهد. تصمیم نهایی باید بر پایه معاینه بالینی، نتایج تصویربرداری، سن و سبک زندگی بیمار باشد.
سوالات رایج
۱. تزریق SVF چیست و چگونه عمل میکند؟
تزریق SVF روشی نوین در طب بازساختی است که از سلولهای مشتقشده از بافت چربی استفاده میکند. این سلولها با ترشح فاکتورهای رشد و کاهش التهاب، به ترمیم غضروف و بافتهای آسیبدیده مفصل زانو کمک میکنند.
۲. چه کسانی کاندیدای مناسب این درمان هستند؟
بیمارانی که دچار آرتروز خفیف تا متوسط یا آسیب غضروفی هستند، اما هنوز تخریب کامل مفصل رخ نداده، بهترین کاندید محسوب میشوند. سن، وضعیت سلامتی و عدم وجود عفونت فعال مفصل نیز مهم است.
۳. آیا این روش جایگزین تعویض مفصل زانو میشود؟
در موارد پیشرفته آرتروز، تزریق SVF ممکن است تنها درد را کاهش دهد ولی جایگزین کامل جراحی تعویض مفصل نیست. این روش بیشتر برای جلوگیری از پیشرفت بیماری در مراحل اولیه کاربرد دارد.
۴. ماندگاری نتایج تزریق چقدر است؟
ماندگاری نتایج بسته به شدت آسیب و سبک زندگی بیمار متفاوت است. معمولاً اثرات مفید بین ۶ ماه تا ۲ سال دیده میشود و در برخی بیماران نیاز به تکرار تزریق وجود دارد.
۵. مدت زمان بهبودی پس از تزریق چگونه است؟
اکثر بیماران همان روز فعالیتهای روزمره را انجام میدهند. درد یا تورم خفیف تا چند روز طبیعی است و با کمپرس سرد و مراقبتهای ساده رفع میشود.
۶. آیا تزریق SVF خطر یا عارضه خاصی دارد؟
چون از سلولهای بدن خود بیمار استفاده میشود، خطر رد پیوند یا واکنش شدید کم است. عوارض احتمالی شامل کبودی، ورم یا درد موقت در محل تزریق چربی یا زانو است.
۷. تفاوت این روش با تزریق PRP چیست؟
PRP از پلاکتهای خون برای ترمیم استفاده میکند، در حالی که SVF مخلوطی از سلولهای بنیادی، سلولهای استرومایی و فاکتورهای رشد حاصل از چربی است که توان بازسازی بیشتری دارد.
۸. آیا نیاز به بیهوشی عمومی وجود دارد؟
خیر، تمام مراحل با بیحسی موضعی انجام میشود و بیمار طی فرآیند هوشیار است.
منبع :dr-kamrani.com
